Πως έρχονται οι εποχές των παγετώνων σε απλά λόγια
Το σπήλαιο Φράχθι διηγείται τη συναρπαστική ιστορία του προϊστορικού ανθρώπου απο την εποχή των παγετώνων που κυνηγάει άγρια ζώα ως τον ερχομό του μεσογειακού κλίματος που μετατρέπεται σε καλλιεργητή. Ωστόσο σε αυτό το ταξίδι υπάρχει μία δυσνόητη παράμετρος: το πως έρχονται οι εποχές των παγετώνων.
Η ιστορία της Ελλάδας έχει πολλά άλλα πράγματα να επιδείξει εκτός από την Αρχαία Ελλάδα, δεν είναι μόνο μακραίωνη αλλά είναι και μακρά στις χιλιετίες. Ο άνθρωπος του Φράχθι κατοίκησε το σπήλαιο πριν 30.000 χρόνια και σύντομα είδε τον κόσμο να αλλάζει γιατί καθώς τελείωνε η εποχή των παγετώνων αρχισε να βρέχει στην ξερή στέπα και να ανεβαίνει η στάθμη της θάλασσας. Αλλαγές που μόνο κοσμογονικές θα μπορούσαν να χαρακτηριστούν.
Απο ενδιαφέρον αναζητούσα πληροφορίες στο διαδίκτυο για το πως έρχονται οι εποχές των παγετώνων αλλά απογοητεύτηκα γιατί η θεωρία εξηγείται σε άκρως επιστημονικούς όρους και είναι δύσκολο να γίνει κατανοητή.
Την κατανόησα ωστόσο και για χρόνια με απασχολούσε η απόδοση της σε απλά και κατανοητά λόγια. Και το κατάφερα μια ζεστή καλοκαιρινή μέρα κάτω από τον ίσκιο ενός δέντρου τη στιγμή που με δρόσιζε η θάλασσα. Γιατί κλειδί στη θεωρία του Milankovitch είναι η διαφορά θερμοκρασίας ανάμεσα σε στεριά και θαλασσα (η θάλασσα αποθηκεύει λιγότερη θερμότητα απο τη στεριά).
Η διαφορά θερμοκρασίας ανάμεσα σε στεριά και θάλασσα είναι ένας σημαντικός παράγοντας για τον ερχομό των εποχών των παγετώνων
Αυτό το φαινόμενο ευθύνεται και για δύο γνωστά σε εμάς πράγματα:
- ο αέρας φυσάει συνήθως απο τη θάλασσα προς τη στεριά: ο αέρας της στεριάς ζεσταίνεται και ανεβαίνει ψηλά και έρχεται ο δροσερός αέρας της θάλασσας να καλύψει το κενό
- αρχές καλοκαιριού ενώ επικρατεί ζέστη η θάλασσα παραμένει κρύα, χρειάζεται περισσότερο χρόνο για να ζεσταθεί
Πως όμως αυτό το φαινόμενο μπορεί να αλλάξει ριζικά το κλίμα του πλανήτη; Σύμφωνα με τη θεωρία το βόρειο ημισφαίριο αποθηκεύει περισσότερη θερμότητα καθώς καλύπτεται κυρίως από στεριά, αντίθετα με το νότιο που καλύπτεται κυρίως απο θάλασσα. Όταν λοιπόν είναι καλοκαίρι στο βόρειο ημισφαίριο ο πλανήτης αποθηκεύει τη μέγιστη ποσότητα θερμότητας που μπορεί. Οι κινήσεις ωστόσο του πλανήτη επηρεάζουν τη θερμότητα που λαμβάνει.
Οι κινήσεις του πλανήτη λοιπόν που επηρεάζουν τη θερμότητα που λαμβάνει είναι οι εξής δύο:
- η τροχιά της γης γύρω από τον ήλιο δεν είναι κυκλική αλλά ελλειπτική, κάποια σημεία δηλαδή είναι πιο κοντινά και κάποια άλλα πιο μακρινά στον ήλιο. Η μέγιστη διαφορά κοντινού και μακρινού σημείου είναι 3%
η ελλειπτική τροχιά της γης
- η μετάπτωση των ισημεριών, είναι μία κίνηση στροβιλισμού της γης όπως φαίνεται στο βίντεο της NASA παρακάτω. Η κίνηση αυτή έχει την ιδιότητα να αλλάζει τις ημερομηνίες των ισημεριών, ηλιοστασίων αλλά και των ζωδίων, μία περιφορά ολοκληρώνεται κάθε περίπου 26.000 χρόνια. Μπορεί να φέρει το καλοκαίρι στο νότιο ημισφαίριο στα κοντινά σημεία της τροχιάς στον ήλιο ώστε έτσι όταν ο πλανήτης λαμβάνει τη μέγιστη θερμότητα οι αχανείς ωκεανοί να μην την καλοδεχτούν.
Αυτές οι δύο κινήσεις λοιπόν τις οποίες εξηγώ πολύ απλά επηρεάζουν τη θερμότητα που λαμβάνει και αποθηκεύει ο πλανήτης. Όταν οι τιμές μειώνονται αρχίζει μία μακρά διαδικασία χιλιετιών που η θερμοκρασία μειώνεται, αλλά σιγά σιγά ο ρυθμός της μεγαλώνει γιατί αυξάνονται οι νεφώσεις και τα χιόνια τα οποία διώχνουν ακόμη περισσότερη θερμότητα, αλλά και οι πάγοι δεσμεύουν διοξείδιο του άνθρακα το οποίο όπως είναι γνωστό κρατάει τη θερμότητα στην ατμόσφαιρα.
Κατά το μέγιστο της τελευταίας παγετωνικής περιόδου η θερμοκρασία ήταν κατά 10 βαθμούς χαμηλότερη και η στάθμη της θάλασσας 120 μέτερα χαμηλότερη. Όταν οι κινήσεις του πλανήτη επιτρέψουν τη μεγαλύτερη αποθήκευση θερμότητας τότε η περίοδος των παγετώνων τελειώνει και το κλίμα σιγά σιγά επανέρχεται στα φυσιολογικά του πλαίσια.