Το σπήλαιο Φράχθι είναι ένας σπουδαίος αρχαιολογικός χώρος που κρύβει τα μυστικά της απαρχής του ανθρώπινου πολιτισμού
Αρχαιολογικοί χώροι υπάρχουν αναρίθμητοι στην Ελλάδα αλλά αυτό το σπήλαιο ξεφεύγει από κάθε φαντασία, διαβάστε παρακάτω γιατί.
Ανασκάφηκε την περίοδο 1967 - 1976 από τα πανεπιστήμια της Ιντιάνα και της Πενσυλβάνια και αποκαλύφθηκαν τα ίχνη συνεχούς ανθρώπινης παρουσίας από την Παλαιολιθική περίοδο, πριν 30.000 χρόνια, έως την εποχή του χαλκού, πριν 5.000 χρόνια.
Καλύπτει δηλαδή την περίοδο που ο άνθρωπος ζούσε σε σπηλιές και κυνηγούσε άγρια ζώα σε ένα ψυχρό από τους παγετώνες κόσμο και φθάνει στον άνθρωπο αγρότη που καλλιεργούσε τη γη και ζούσε σε οικισμούς.
Εκτός από την ανθρώπινη εξέλιξη το Φράχθι διηγείται τη φυσική εξέλιξη του κλίματος και του περιβάλλοντος ανά τις χιλιετίες και πως επηρέαζε την ζωή του ανθρώπου.
Ας τα δούμε χρονολογικά παρακάτω.
Περίοδος των παγετώνων
Πριν από 30.000 χρόνια ο πλανήτης βρισκόταν στην εποχή των παγετώνων με θερμοκρασίες πολύ χαμηλότερες από τις σημερινές, βαριούς και μεγαλύτερους σε διάρκεια χειμώνες, τη στάθμη της θάλασσας χαμηλότερη κατά 120 μέτρα και το ξηρό κλίμα να έχει διαμορφώσει τοπίο στέππας με θαμνώδη βλάστηση.
Το Φράχθι εκείνη την περίοδο χρησιμοποιούνταν ως καταφύγιο κυνηγών καθώς έχουν βρεθεί λίγα λίθινα εργαλεία, λίγα οστά ζώων και ίχνη φωτιάς. Τα οστά προέρχονται από άγριους όνους (ιπποειδή), αίγες, ελάφια και βόδια. Η θάλασσα απείχε περίπου 6 χλμ μακριά.
Τα ευρήματα μαρτυρούν τη συνεχή ανθρώπινη παρουσία από τα 25.000 χρόνια πριν από σήμερα.
Μετά τους παγετώνες
Πριν από 18.000 χρόνια η παγετωνική περίοδος τελείωσε και σταδιακά το κλίμα άρχισε να γίνεται ηπιότερο. Η θερμοκρασία ανεβαίνει και οι βροχοπτώσεις αυξάνονται. Καθώς λιώνουν οι πάγοι στους πόλους και τα βουνά του πλανήτη η στάθμη της θάλασσας ανεβαίνει και σιγά σιγά πλησιάζει στο Φράχθι.
Η στέπα φεύγει και το υγρό κλίμα φέρνει τα δάση.
Στο σπήλαιο τα υπολείμματα οστών από άγριους όνους και αίγες εξαφανίζονται πριν 10.000 χρόνια και αυξάνονται τα βοοειδή που έχουν προτίμηση στα λιβάδια, αλλά με την επέκταση των δασών εξαφανίζονται και αυτά και δίνουν τη θέση τους στους αγριόχοιρους και τα ελάφια.
Στα 11.000 χρόνια εμφανίζονται άγριοι καρποί, δείγμα βλάστησης και υγρού κλίματος.
Καθώς πλησιάζει η θάλασσα εμφανίζονται στο Φράχθι πεταλίδες και θαλάσσια σαλιγκάρια που αφθονούν στις βραχώδεις ακτές καθώς και όστρακα και κατάλοιπα ψαριών.
Εμφανίζεται και ο οψιδιανός ένα σκληρό ηφαιστειακό πέτρωμα που χρησιμοποιούνταν για εργαλεία από τη Μήλο.
Μεσολιθική περίοδος
Πριν 8.000 χρόνια ο οψιδιανός αυξάνεται και παράλληλα εμφανίζονται σπόνδυλοι τόνων, δείγμα αλιείας στην ανοιχτή θάλασσα και θαλάσσιων ταξιδιών.
Εμφανίζεται και η γαστρονομία καθώς οι κάτοικοι του Φράχθι δείχνουν προτίμηση σε συγκεκριμένα είδη θαλάσσιων σαλιγκαριών.
Νεολιθική περίοδος
Η έλευση της γεωργίας αλλάζει άρδην τον τρόπο ζωής στο Φράχθι. Εμφανίζονται κοπάδια αιγοπροβάτων και αγροτικές καλλιέργειες. Η αλιεία διαφοροποιείται με την πλειονότητα των οστών να είναι σπαροειδή (σάλπες, τσιπούρες, σαργοί, λιθρίνια), σαρδέλλες και σε μικρότερες ποσότητες σφυρίδες, κεφαλόπουλα, σφύρνες και οξύρρυγχοι. Η συλλογή οστράκων συνεχίζεται όπως στη μεσολιθική περίοδο. Εμφανίζονται επίσης εργαλεία όπως μυλόπετρες, λίθινες αξίνες, σφυριά και γουδοχέρια.
Εμφανίζεται και εξελίσσεται η κεραμική, ανακαλύφθηκαν αγαλματίδια, οστέϊνα στολίδια και χάντρες. Όλα αυτά μαρτυρούν ένα δίκτυο εμπορίου του νεολιθικού κόσμου.
Ο άνθρωπος για πρώτη φορά βγαίνει από τα σπήλαια και χτίζεται ο οικισμός έξω από το Φράχθι που ακόμα υπάρχουν τα ερείπια του.
Εποχή του Χαλκού
Πριν 5.000 χρόνια εμφανίζονται αγροτικοί οικισμοί στην ύπαιθρο γύρω από το Φράχθι κοντά σε βοσκοτόπια και χωράφια.
Ακριβώς τότε καταρέει η οροφή του σπηλαίου οπότε και εγκαταλείπεται οριστικά.
Η οροφή που έχει καταρεύσει
Η εξερεύνση από το ωκεανογραφικό PlanetSolar το 2014
Το 2014 πραγματοποιήθηκε κοινή αποστολή ελλήνων και ελβετών αρχαιολόγων με το ελβετικό ηλιακό καταμαράν PlanetSolar προκειμένου να χαρτογραφηθεί η θαλάσσια περιοχή του Φράχθι και να εξερευνηθεί ο οικισμός έξω από το σπήλαιο που το μεγαλύτερο του μέρος είναι βυθισμένο.
Πως ανακαλύφθηκε το Φράχθι
Το καλοκαίρι του 1955 μία παρέα νέων ξεκίνησε, μεταξύ τους και ο Άδωνις Κύρου μετέπειτα διευθυντής της εφημερίδας «Εστία», με μία βάρκα από τις Σπέτσες με προορισμό τις ακτές της Ερμιονίδας για ψάρεμα.
Έφθασαν λοιπόν τυχαία στην παραλία μπροστά στο Φράχθι και έκπληκτοι αντίκρυσαν στο έδαφος πλήθος αρχαιολογικών ευρημάτων. Η αρμόδια αρχαιολογική υπηρεσία δεν ανταποκρίθηκε ωστόσο στο αίτημα τους για ανασκαφές.
Τη δεκαετία του '60 η εφοπλιστική οικογένεια Λιβανού αγόρασε το γειτονικό νησάκι της Κορωνίδας με σκοπό να το ανοικοδομήσει. Στα πλαίσια των εργασιών έπαιρναν χώματα από τις γειτονικές περιοχές και μόνο έτσι η αρχαιολογική υπηρεσία κάλεσε αμερικανούς αρχαιολόγους για να ανασκάψουν το Φράχθι.
Η ανακάλυψη του προϊστορικού σκελετού
Στο Φράχθι έχει ανακαλυφθεί η αρχαιότερη ταφή στην Ελλάδα, πρόκειται για πλήρη σκελετό ενήλικα ηλικίας 10.000 - 8.000 χρόνια πριν από σήμερα μαζεμένο σε εμβρυική στάση με τα χέρια στο στήθος χωρίς να συνοδεύεται από κτερίσματα.
Δύο ακόμα ταφές ανακαλύφθηκαν, νεότερες, της Νεολιθικής περιόδου, παιδιών και αυτές χωρίς κτερίσματα.
Το μήνυμα του Φράχθι
Ο άνθρωπος έφθασε τη σημερινή του νοημοσύνη πριν 30.000 χρόνια αλλά η εποχή των παγετώνων δεν επέτρεψε καμία εξέλιξη, συνέχισε να είναι κυνηγός - τροφοσυλλέκτης απλά θα κυνηγούσε ομαδικά και πιό έξυπνα.
Μόλις ο πλανήτης εξήλθε από αυτές τις σκληρές συνθήκες τότε βγήκε από τα σπήλαια και άρχισε να διαμορφώνει απρόσκοπτα τον πολιτισμό του. Η ιστορία του Φράχθι μας θυμίζει πόσο εξαρτάται ο άνθρωπος από το περιβάλλον χωρίς να ισχύει απαραίτητα το αντίθετο, ότι είναι ένα κομμάτι της φύσης και αυτό δεν θα αλλάξει ποτέ.
